Bij grondverzet komt veel kleiachtige grond vrij met weinig waarde, die laagwaardig wordt gebruikt. Denk aan de bouw van bijvoorbeeld een parkeergarage in de stad Rotterdam waarbij een berg kleigrond wordt vervangen door zand. Deze vrijgekomen grond heeft voor dit project de potentie om als grondstof voor een Compressed Earth Block (CEB) te dienen, een zwaar bouwmateriaal.

Een CEB wordt gemaakt door aarde samen te persen in een mal, zonder additieven en zonder bakproces. De steen wordt bij elkaar gehouden door klei, leem en zand. De klei als binder, het zand als drager. De steen is constructief, kan waterwerend worden uitgevoerd en het proces is reversibel. De steen kan ook met weinig energie teruggebracht worden tot de oorspronkelijke grond.

Meerdere uitdagingen

,,Om tot een regionale CEB te komen zijn er uitdagingen. De reststroom is immers niet consistent, elke afgraving heeft andere grondsoorten, zoals klei, zand, leem of veen’’, legt Georges Taminiau uit van bouwtechnisch bureau b9. ,,De tweede uitdaging zit in de bouw, het product is niet bekend onder architecten, constructeurs, bouwfysisch ingenieurs, aannemers en ontwikkelaars, en wordt daardoor nauwelijks gebruikt. In Nederland zijn er al enkele kleine projecten gerealiseerd met de CEB’s, voornamelijk in ecologische woonhuizen. In België en Frankrijk zijn de eerste grote projecten gerealiseerd met aarde als bouwmateriaal.’’

Proeffabriek, demo’s en workshops

In Rotterdam is in 2022 onderzocht of er kan worden gebouwd met de grond van de stad en zijn al enkele testobjecten gemaakt. Stadsgrond is een doorbraakproject door twee ketens aan elkaar te koppelen: afvalstof met negatieve waarde omzetten in positieve waarde én op praktijkschaal testen en demonstreren in een constructie voor een proeffabriek.

Hiervoor wordt op het M4H-terrein van Rotterdam, een proeffabriek gebouwd met een productielijn voor deze CEB, die voor half 2025 gereed moet zijn. De innovatiehub ligt vlakbij twee gronddepots van Rotterdam waardoor makkelijk samples kunnen worden gehaald.

De proeffabriek wordt tevens een plek voor demonstraties van het proces, workshops over bouwen met aarde en presentaties voor de bouwsector. Het toekomstbeeld van het team van Stadsgrond is een groot deel van de reststroom klei in Nederland te transformeren naar CEB’s.

Deze partijen werken eraan mee

b9, bouwtechnisch architectenbureau en initiator van het project Stadsgrond. Oskam V/F is een bedrijf gespecialiseerd in het maken van de machines om CEB's, leemstuc, leemmortel en andere aarde-producten te maken. Het levert deze producten ook. Studio ACTE is een architectenbureau gespecialiseerd in biobased en circulaire ontwerpen en processen. Denis Samyn is geoloog en onderzoeker in aarde bouwproducten. Gemeente Rotterdam beheert de grondstromen in de stad met de daar bijbehorende regelgeving en expertise. Nieuwe Muren is een aannemersbedrijf gespecialiseerd in CEB's, leemstucwerk en aarde bouwtechnieken.

Studio ACTE en b9 hebben in samenwerking met Nieuwe Muren en Oskam V/F eerder samengewerkt aan de bouw van een CEB-paviljoen voor de architectuur biënnale Rotterdam.