Tijdens onze bijeenkomst in het Provinciehuis, mei 2025, hebben we met elkaar gekeken naar de belangrijkste kansen en uitdagingen voor het vernieuwersnetwerk biobased bouwen. Dat deden we door het bespreken en samenvatten van de geleerde lessen van onze zes doorbraakprojecten. Onderzoeksinstituut DRIFT hielp ons daarbij aan de hand van vier leerthema's. We geven een overzicht en vervolgacties hiervan.

De geleerde lessen zijn bedoeld om het gehele netwerk te ondersteunen. Ook reflecties vanuit andere perspectieven en andere partijen worden meegenomen om het vernieuwersnetwerk verder te bedienen in het opschalen van de transitie naar biobased bouwen met steun van de provincie Zuid-Holland.

Op alle vier de leerthema’s hebben de doorbraakprojecten bijgedragen aan het doorbreken van barrières door kennis op te doen, kennis te delen, samen te werken en vooral door te doen en tegen zaken aan te lopen. De doorbraakprojecten hebben in het veld ook anderen ontmoet en verbindingen gemaakt die ervoor hebben gezorgd dat de resultaten van het project opgenomen worden, kennis wordt gedeeld en vastgelegd en dat de resultaten bestendigd worden. Voor andere projecten zijn er partners gevonden en wordt gewerkt aan een bestendig verdienmodel.

Samengevat: De doorbraakprojecten zijn van waarde geweest voor de transitie naar biobased doordat zij hebben bijgedragen aan:

- het zichtbaar maken van kansen en barrières

- het leggen van nieuwe verbindingen in de keten

- het opdoen van ervaring

- het oplossen van barrières en behalen van successen

Lessen aan de hand van 4 leerthema’s

Deze zijn besproken tijdens de netwerkbijeenkomst op 26 mei 2025 in het Provinciehuis Zuid-Holland.

1. Normen en certificering

Op dit leerthema zijn er twee belangrijke vragen in het netwerk. Enerzijds hoe we kunnen aantonen dat biobased materialen gelijkwaardige kwaliteit en veiligheid hebben en anderzijds hoe we het certificeringsproces kunnen versimpelen en versnellen. Biobased materialen worden nu vaak benadeeld door de huidige regels en testmethodes. Ze zijn ingewikkeld en duur om te certificeren. Een rol voor het netwerk zou kunnen zijn om samen op te trekken richting partijen zoals NEN en verzekeraars, om het proces eerlijker en eenvoudiger te maken, te streven naar nieuwe standaarden en betere certificering van biobased materialen.

De doorbraakprojecten hebben hier ervaring mee opgedaan. Een doorbraakproject ging over het versimpelen van certificering en de andere vijf projecten hebben in meer of mindere mate ervaring opgedaan met het certificeringsproces voor de producten. Daarnaast is duidelijk dat we als sector invloed kunnen uitoefenen op normen door te reageren op NTA’s van de NEN en door lobby naar de NEN.

Daarnaast zien we dat er korte routes bestaan zonder uitgebreide certificering bv tijdelijk NEN-SPEC certificaat, generieke certificaten. Daarnaast zullen we met klanten ook moeten meedenken en helpen om door op zoek te gaan naar de goede voorbeelden, bijvoorbeeld uit het buitenland en als bedrijven clusters moeten vormen om nieuwe normerings practices te vormen en te communiceren.

Inzichten:

- Certificering is niet altijd verplicht. Het is vaak de verzekeraar die garantie moet geven en daar bewijzen voor wil zien (ervaring Doorbraakproject Biobased teststraat)

- Het helpt om samen te werken met een grotere partij met kennis en ervaring op het gebied van certificering ( ervaring Doorbraakproject Stadsgrond)

Voor vervolg gaan we verzekeraars aanhaken door ze mee te laten denken hoe we de processen voor onze klanten kunnen versnellen.

TNO heeft een MOOI subsidie gekregen voor het testen en optimaliseren van biobased materialen in een consortium van 14 producenten, leveranciers en verwerkers.

2. De keten versterken

Veel partijen in de bouw weten nog weinig over biobased materialen. Dat zorgt voor terughoudendheid. Door voordelen zoals CO₂-opslag en een gezonder binnenklimaat zijn vaak nog niet duidelijk. Daarbij is het belangrijk om een ingang te hebben bij banken, gemeenten en verzekeraars en daarmee de gedeelde belangen duidelijk maken. Ook kan het netwerk meer verbinden met andere provincies: wat gebeurt daar al en kunnen we daarop aansluiten?

Chantal: De les die we geleerd hebben uit de doorbraakprojecten is dat het delen van belangen cruciaal is. Als de keten wil samenwerken is er een overeenstemming nodig in een vroeg stadium over wat de risico’s zijn en de waardes die we samen creëren. Alle meerwaarde moet zichtbaar worden. Dat zijn kansen. De markt kan heel groot worden als samenwerking gestimuleerd wordt en niet begrensd wordt bijvoorbeeld door de grenzen van de provincie of anderszins. Ketenpartners vragen regelmatig garanties die de vernieuwers nog niet kunnen bieden. Er ligt dan enorme druk bij de vernieuwers. Daar is geen oplossing voor behalve dan het delen van risico’s of externe ondersteuning.

3. Opschalen

Opschalen lukt alleen als vraag en aanbod tegelijk groeien. Investeren blijft spannend, maar door spelregels, succesverhalen en samenwerking met grote partners kan vertrouwen groeien. Een soort ‘franchisemodel’ zou bovendien kunnen helpen om kennis en verantwoordelijkheden te delen. Concrete acties zijn spelregels ontwikkelen voor deelnemers in het netwerk en een platform bieden voor lessen uit de praktijk en succesverhalen. Een Energielabel interessant/voordelig maken voor biobased (met rekentool). Lobby naar overheid voor energielabel aanpassing met behulp van Energieadviseurs, Energie Samen, NVDE, Milieucentraal etc. En Lobby naar overheid voor aanpassing bouwregelgeving

4. Bewustwording en cultuur

Biobased bouwen vraagt om een andere manier van denken. Er is nog weinig aandacht in onderwijs en trainingen, en de sector is vaak behoudend. Door meer verhalen te delen, kennis uit te wisselen komt biobased langzaam van niche naar mainstream.
Concrete actie: Historische diversiteit van gewassen gebruiken als verhaal voor acceptatie. Gezamenlijke visie ontwikkelen (stakeholders: onderwijs van MBO tot WO, ketenpartners, overheid)

Zie de Miro via link voor meer nuanceringen