klik hier voor het actieplan en lees verder over het verloop van dit doorbraakproject

Wanneer zijn jullie met dit project gestart?

Tessa (Noorderwind): ‘’Het idee voor de teststraat is ontstaan in 2022 naar aanleiding van een Circulair Ketenproject. Hierin gingen we aan de slag met het testen en certificeren van een Metal Studwand gevuld met biobased isolatie voor gebruik in de utiliteitsbouw. We kwamen erachter hoe ingewikkeld en ondoorzichtig het proces van testen en certificeren van een systeem kon zijn.’’

‘’In diezelfde tijd kreeg Noorderwind te horen dat het test- en certificatieproces zo duur was. ‘Is het materiaal wel gecertificeerd’, was een veelgehoorde vraag in die tijd. Ook (kleinere) producenten gaven aan door de bomen het bos niet te zien en kregen vaak nul op rekest als ze hun materialen wilden laten toepassen in de bouw.’’

Er was nog geen branchevereniging Biobased Bouwen. Kennis was onvolledig?

Tessa: ‘’Voor Spaak en Noorderwind aanleiding om na funding, in 2024 te onderzoeken of het proces van testen en certificeren makkelijker, efficiënter en goedkoper kon. Met Covid nog redelijk vers in het geheugen bedachten we dat het misschien mogelijk zou zijn om een proces, protocol te ontwerpen voor een ‘teststraat’ waarbij meerdere biobased materialen tegelijk getest konden worden.’’

Wanneer raakte provincie Zuid-Holland betrokken?

Jelte: ‘’Na diverse vruchteloze pogingen om financiering binnen te halen, kwam de doorbraak subsidie in zicht. De provincie wil toe naar een toekomstbestendige bouweconomie. Met nieuwe biobasedketens waar de landbouw produceert en de bouw consumeert. De transitie-agenda waarop deze subsidie was gebaseerd, sloot perfect aan bij waar wij mee bezig wilden!’’

Wat is er onderzocht?

Tessa: ‘’Kort door de bocht hoe we markttoetreding van nieuwe biobased bouwmaterialen kunnen versnellen. Vragen die we ons daarbij stelden -op basis van de obstakels die we toen in de zomer van 2023 zagen- waren onder andere of een collectieve test- en certificeringsaanpak hierbij zou kunnen helpen. Kan het goedkoper, efficiënter? Is er een verdienmodel mogelijk voor een dergelijke teststraat? En wat is daar dan voor nodig?’’

Hoe hebben jullie die weg afgelegd?

Tessa: ‘’Met bijeenkomsten en samenwerkingen om inzichten op te halen, te delen en verder te ontwikkelen. Zoals een business-modelsessie voor het opstellen van verdienmodellen. Een keten- en eigenaarschaps-sessie over de invulling van de twee meest kansrijke modellen via het Collaboratief Business Model Canvas samen met Hogeschool Rotterdam. We hielden enquêtes, surveys en interviews met biobased producenten, architecten, afnemers (bouwers) en (informele) testlocaties waaronder hogescholen, universiteiten en innovatiecentra en living labs als The Green Village, Krimppp en Blue City.’’

Jelte: ‘’En we waren bij het TBI Klimaatfestival in november vorig jaar en de Dag van het Biobased Bouwen van dit vernieuwersnetwerk.’’

Er zou eerst een teststraat komen toch?

Tessa: ‘’Dat klopt. In de loop van het traject bleek dat niet realistisch en wenselijk. Producenten bleken meer behoefte te hebben aan overzicht en begeleiding in het proces naar markttoetreding dan aan testcapaciteit op één plek. Veel testfaciliteiten bij hogescholen, universiteiten en commerciële partijen kunnen al voorzien in specifieke testbehoeften, mits beter ontsloten.

De industrie zit niet te wachten op een fysieke teststraat, of ontwikkel cohort, en wil niet bijdragen aan financiering ervan. Er bestaan ook nog geen gestandaardiseerde normen voor biobased bouwmaterialen. Dat maakt het lastig om überhaupt een protocol op te stellen.’’

Jelte: ‘’Ondanks lange wachttijden voor het doen van dergelijke testen zit de oplossing hem niet per se in het vergroten van het aantal testlocaties. Een belangrijke winst valt te behalen door producenten duidelijk te maken dat ze niet altijd een certificaat hoeven te halen waardoor het aantal aanvragen en dus wachttijden voor producten waarbij dat wel nodig is ook omlaag kan. Dit verklaart ook ons eindproduct in de vorm van een actieplan in plaats van een teststraat-protocol.’’

Er kwam dus een actieplan?

Tessa: ‘’Toen duidelijk werd waar in de markt echt behoefte aan was, zijn we gaan werken aan ons eindproduct; het actieplan. We hebben met diverse partijen gesproken en sessies met hen georganiseerd om feedback te verzamelen en te zorgen dat het ook echt aansloot met bestaande kennis en aanbod. Denk aan TNO, The Green Village, Biobased Innovatiehub, Greenport West-Holland, Krimppp en Building Balance. Daarna volgden ook 1 op 1 gesprekken met NEN en NKBB, rondom normontwikkeling en het NTA-traject. Met Green Village en Krimppp spraken we over aanbod voor producenten, deelden we kennis en spraken over mogelijke samenwerkingen. Met SGS Intron & Insula Certificatie ging het over de rol van geaccrediteerde certificeerders en het NKBB over adoptie van de door ons ontwikkelde kennis.’’

Jelte: ‘’Natuurlijk hadden we met Klaske Postma een biobased materiaalproducent in ons consortium. Zij heeft ons- naast ons verbinden aan haar netwerk- ook veel inzichten kunnen geven over het ontwikkelproces van haar materiaal en alle barrières waar zij tegenaan is gelopen in de ontwikkeling van haar materialen. We hebben met haar dan ook het actieplan doorlopen bij wijze van 'virtuele test', wat waardevolle feedback opleverde over bruikbaarheid van het actieplan in de praktijk.’’

Tevreden met dit eindresulaat?

Jelte: ‘’Het ontwikkelde openbaar stappenplan en de daarbij behorende tools en diensten bieden flexibiliteit, breed inzetbare kennis, en begeleiding op maat. Het begeleidt producenten in hun route naar markttoetreding en vanuit daar naar certificering.

Daarmee vormt het een veel effectiever instrument om de markttoetreding van biobased bouwmaterialen te versnellen. En dat was het kerndoel van dit doorbraakproject.’’

Wat houdt het actieplan nu in?

Tessa: ‘’Snel gezegd geeft het inzicht: Welke stappen moet ik zetten? Begeleiding: Wat moet ik weten over normen, certificering, kwaliteitsborging en marktvraag? Alternatieven: Wat als certificeren (nog) niet nodig of mogelijk is? Praktische tools: Een overzicht van een groot aantal formele en informele testlocaties in Nederland. Templates voor kwaliteitsbewaking en verwerkingsvoorschriften. Verbinding: Naar testlocaties, kennisinstellingen, ecosysteem enablers en procesbegeleiders.

En nu? Waar kan ik als startup heen met mijn biobased bouwproduct?

Jelte: ‘’Het actieplan is geadopteerd door het NKBB en de intentie is om deze door te ontwikkelen tot een interactieve, breed toegankelijke tool. Dit zal in het tweede kwartaal verder worden uitgedacht. Iedereen kan nu ook al ons opgeleverde eindproduct bekijken. Alle informatie over dit project is ook te vinden op het Noorderwind Community Platform via deze link.

Krijg ik via de tool groen licht voor mij product?

Tessa: ‘’Dat zou mooi zijn! Het actieplan is géén keurmerk, géén certificeringsinstantie en géén officiële goedkeuring van je materiaal. Wat het wél is, is een wegwijzer en versneller die je helpt om zélf tot dat groene licht te komen — of om op tijd te ontdekken dat je iets moet bijstellen. Je krijgt door het actieplan inzicht in wat er nodig is om jouw product op de markt te krijgen. Wat moet je testen? Heb je überhaupt certificering nodig voor jouw toepassing? Welke stappen kun je beter uitstellen of overslaan? Wie kunnen je helpen bij elke stap?

Jelte: Het idee is dat je hierdoor eerder snapt of jouw product technisch en commercieel kansrijk is. Je voorkomt kostbare omwegen (zoals testen die nergens toe leiden). Je kunt ook onderbouwd het gesprek aangaan met bouwers, afnemers en investeerders. Je komt beter voorbereid aan tafel bij partijen die wél groen licht kunnen geven: afnemers, toetsende instanties, bouwpartners, financiers.

Zien we straks ‘BTC’ letterlijk als stempel terug in de bouwmarkt?

Tessa: ‘’Nee dat niet, het blijft een virtuele tool die producenten en enablers kunnen gebruiken om te zorgen dat materialen sneller een toepassing vinden in de praktijk, en vanuit daar soepeler getest en uiteindelijk gecertificeerd kunnen worden. Het ontwikkelde actieplan is speciaal opgezet om producenten van biobased bouwmaterialen te helpen sneller, doelgerichter en efficiënter hun product op de markt te brengen. Waar voorheen veel tijd, geld en energie verloren ging aan onduidelijkheid over normen, testen en certificering, biedt dit plan nu overzicht, houvast en gerichte ondersteuning.

Gaat biobased bouwen nu sneller?

Tessa: ‘’Goede, kritische vraag, en eerlijk antwoord: Ja, biobased bouwen kan sneller gaan door dit actieplan, maar… niet automatisch. Het is een versnellende factor; geen toverstaf. Het actieplan maakt versnelling mogelijk, mits producenten het ook gebruiken, en mits de markt en ondersteunende partijen meebewegen. Het helpt dus om de goede keuzes sneller te maken, fouten te voorkomen en meer grip te krijgen op een rommelig landschap.

Het feit dat NKBB hiermee verder gaat (al dan niet met marktpartijen en de pas opgerichte biobased branchevereniging) laat zien dat we echt samen aan de weg timmeren om biobased de norm te maken in Nederland! En het ondersteunen van materiaalproducenten is daarbij onontbeerlijk.’’

tekst: Ellen Lengkeek